Głównej zawartości

Dydnia

Na zdjęciu kościół w Dydni
Na zdjęciu kościół w Dydni


Wzmianka z 1482r. mówi o dobrze funkcjonującej parafii rzymskokatolickiej. Wynika z tego, że parafia mogła powstać już na początku XV w. W ówczesnym kościele znajdowały się groby dawnych właścicieli wsi.
Z końcem XV stulecia Elżbieta Dydyńska wybudowała nowy drewniany kościół. Ok.1600r. spalił się on wraz z wyposażeniem (od ognia zaprószonego przez miejscowego organistę). Trzy lata później nową świątynię wystawił Paweł Dydyński. Jej wyposażenie fundował proboszcz, ks. Stanisław Fabrycy. Konsekracji kościoła pw. św. Michała Archanioła w roku 1610 dokonał biskup przemyski Stanisław Sieciński.
Świątynię rozebrano w 1873 r.
Na tym samym miejscu wybudowano nowy murowany kościół w stylu neogotyckim. Jest on użytkowany do dzisiaj. Fundatorami świątyni byli: Feliks Pohorecki i miejscowi parafianie. Jej konsekracji (pod poprzednim tytułem) dokonał w roku 1882 biskup Ignacy Łobos. Wyposażenie wnętrza pochodzi z XVIII i XIX stulecia.
Z wyposażenia poprzedniego kościoła zachowały się m.in. obrazy: Świętej Rodziny z XVIII w. w nowym ołtarzu, św. Józefa z Dzieciątkiem z kaplicy dworskiej w Temeszowie, św. Anny Samotrzeciej (I poł. XIX w.), portret biskupa Wacława Hieronima Sierakowskiego (ok. 1754r.), barokowa rzeźba św. Michała Archanioła (1719 r.), barokowy kielich, dwa cynowe lichtarze, XVIII-wieczna kapa z tkaniny z nowszą pretekstą i kapturem, a także kamienna kropielnica z przełomu XVII/XVIII w. Organy 16-głosowe zbudowano na początku XX w. Polichromię wykonał malarz M. Kamiński w 1960r.
W 1511r. we wsi istniała też parafia prawosławna. Wcześniejsze wzmianki z lat 1491 i 1497 mówią o istnieniu w Dydni cerkwi.
Obok kościoła drewniana plebania w stylu zakopiańskim z 1917r. oraz XIX-wieczny spichlerz plebański, dwukondygnacjowy, przebudowany ok. 1927r. Przyziemie murowane z kamienia, piętro drewniane, ganek nadwieszony na słupach. Drzwi żelazne z zamkiem z XVII/XVIII w. Przed wybuchem II wojny światowej parafia rzymskokatolicka oprócz Dydni obejmowała również wsie: Jabłonica Ruska, Jabłonka, Krzywe, Końskie, Krzemienna, Obarzym, Temeszów, Witryłów i Wydrna.

Grabówka

Na zdjęciu drewniany kościół w Grabówce
Na zdjęciu drewniany kościół w Grabówce
Na zdjęciu spalony w 2007 roku kościół w Grabówce
Na zdjęciu spalony w 2007 roku kościół w Grabówce
Na zdjęciu cerkiew greckokatolicka w Grabówce
Na zdjęciu cerkiew greckokatolicka w Grabówce
Na zdjęciu opuszczona i niszczejąca cerkiew greckokatolicka w Grabówce
Na zdjęciu opuszczona i niszczejąca cerkiew greckokatolicka w Grabówce

Grabówka od samego początku należała do parafii rzymskokatolickiej w Grabownicy Starzeńskiej.
Drewniany kościół usytuowany na wzniesieniu. Pierwotnie znajdował się w Grabownicy, skąd przeniesiono go na obecne miejsce w 1921 roku. Zbudowany po najeździe tatarskim, w latach 1624-31 przez Hieronima Nagórskiego. Składa się z nawy i prostokątnego prezbiterium. Jednonawowy kościół na konstrukcji zrębowej stał się ośrodkiem erygowanej w 1946r. parafii pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Belka tęczowa z siedemnastowiecznym krucyfiksem oraz figurami Matki Boskiej i św. Jana z XIX wieku. Na chórze prospekt organowy również z Grabownicy, osiemnastowieczny. Dachy (osobno dla korpusu świątyni i prezbiterium) dwuspadowe, kryte blachą, zwieńczone oktagonalną wieżyczką z latarnią. Ściany pokryto szalunkiem z desek.
Wyposażenie kościoła pochodzi z XVII-XIX stulecia.
Kościół spłoną w nocy 18/19 kwietnia 2007 r.
Na plebani znajdują się 3 ikony, pochodzące z cerkwi w Grabówce. Trwałym śladem zamieszkiwania Grabówki przez ludność ukraińską jest opuszczona cerkiew greckokatolicka pw. św. Mikołaja.
Istnieje także wzniesiona razem z cerkwią murowana dzwonnica. Zbudowana w 1864r. - zapewne w miejscu starszej świątyni z roku 1789.
Budowla orientowana na planie prostokąta z węższym, zamkniętym półkoliście prezbiterium, murowana kamienia, otynkowana.
Po roku 1947 została opuszczona niszczeje i porasta krzewami.

Jabłonka

Na zdjęciu kościół drewniany w Jabłonce
Na zdjęciu kościół drewniany w Jabłonce


Przy głównej drodze stoi drewniany kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej. Wzniesiony w latach 1936-39 wg projektu architekta Bogdana Tretera. Jednonawowy kościół reprezentuje wzorowany na kościołach podhalańskich styl narodowy w drewnianej architekturze okresu międzywojennego. W ołtarzu głównym krucyfiks z przełomu XIX i XX w. - dzieło Józefa Laska z Humnisk.
Parafia, obejmująca swoim zasięgiem także sąsiednią Wydrną, po wydzieleniu z terenu parafii Dydnia została erygowana przez biskupa przemyskiego Franciszka Bardę w 1948r.
Z okazji półwiecza istnienia parafii w pobliżu kościoła ustawiono przeniesioną z parku przydworskiego XIX- wieczną kamienną figurę Matki Bożej Niepokalanie Poczętej. Obiekt ten, w kształcie 8-bocznego słupa z rzeźbą Marii, ufundowała Aniela Kraińska w 1880r. (członek przedstawicieli rodu Kraińskich - fundatorów kościoła).

Końskie

Na zdjęciu kościół w Końskiem
Na zdjęciu kościół w Końskiem


Drewniany kościół (była cerkiew) pw. Przemienienia Pańskiego wzniesiony w 1927r. na miejscu poprzedniej, spalonej w 1912r.
Kiedyś istniała tutaj parafia greckokatolicka, do której należały także Witryłów, Obarzym, Końskie. W 1947r. po akcji przesiedleńczej cerkiew zamieniono na kościół rzymskokatolicki. Jest to świątynia konstrukcji zrębowej, na planie krzyża z centralna kopułą. Wewnątrz późnobarokowy ołtarz główny późnobarokowy z kręconymi kolumnami, o bogatej dekoracji snycerskiej z bujnego akantu, datowany na drugą ćwierć XVIII w. - pochodzi z cerkwi parafialnej w Uluczu. Dwa ołtarze boczne, również późnobarokowe, pochodzą z Krzywego.
Z innych sprzętów kościoła na uwagę zasługują: rokokowy krzyż ołtarzowy z XVIII w. szafa zakrystyjna z I poł. XIX w., także XIX-wieczny ludowy krucyfiks oraz lichtarze drewniane, pozłacane (XVIII w.) i cynowe (XX w.).
Obok kościoła dzwonnica murowana, parawanowa wyposażona w dzwon z napisem ruskim z 1712 r.
W Końskiem godne uwagi są także obiekty małej architektury sakralnej, m.in. kaplica z przełomu XIX i XX w. pw. św. Andrzeja Boboli.
Do czasu wybudowania nowej świątyni nabożeństwa odprawiano w tzw. cerkiewnym domu. Opuszczona ruina kaplicy mszalnej (rzymskokatolicka) z 1939r., fundacji rodziny Nowaków.

Krzemienna

Na zdjęciu drewniany kościół w Krzemiennej
Na zdjęciu drewniany kościół w Krzemiennej


Drewniana świątynia wybudowana w 1867 r. w miejsce wcześniejszej XVII-wiecznej, jako filialną cerkiew greckokatolicką (parafia Jabłonica Ruska pw. Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyni.
W latach 1880-86 mieszkańcy wsi przeszli na obrządek łaciński, a cerkiew zamknięto. W 1936r. wszyscy mieszkańcy byli już wyznania rzymskokatolickiego. W późniejszych czasach świątynię zamieniono na kościół rzymskokatolicki, m.in. w miejsce kopuły wybudowano wieżyczkę. Kaplica drewniana, konstrukcji zrębowej, dwudzielna. Prezbiterium prostokątne z zakrystią od południowego-wschodu. Nawa prostokątna, szersza z wydzielonym wewnątrz babińcem. Dach jednokalenicowy. Wewnątrz zachowały się: polichromia figuralna z drugiej połowy XIX w. oraz ołtarz główny barokowy z początku XVIII w, dwa ołtarze boczne, rokokowe z 2 poł. XVIII w.
W jednym z nich Pokłon Trzech Króli z II poł. XVII w. Epitafia inskrypcyjne, marmurowe Ignacego Dydeńskiego (zm. w 1869r.) i Jana Bobczyńskiego (zm. W 1872r.).
W latach powojennych cerkiew użytkowana m.in. jako sala lekcyjna. Po 1970r. kościół rzymskokatolicki.

Krzywe

Na zdjęciu rzymskokatolicki kościół filialny (parafia Dydnia) pw. Matki Bożej Łaskawej w Krzywem
Na zdjęciu rzymskokatolicki kościół filialny (parafia Dydnia) pw. Matki Bożej Łaskawej w Krzywem


W Krzywem zachowała się dawna filialna (parafia końskie) cerkiew greckokatolicka pw. Zaśnięcia Matki Bożej. Zbudowana w 1759 r., rozbudowana w 1872 i 1971r. z zatarciem cech stylowych. Jest to świątynia drewniana, na zewnątrz szalowana deskami z listowaniem i gzymsem arkadowym, u dołu fartuch z desek.
Sześcioboczna wieżyczka na sygnaturkę, prawdopodobnie z 1872r. Prezbiterium kwadratowe, przy nim od południa zakrystia. Wnętrze przekształcone, ściany ze śladami iluzjonistycznej polichromii z 1872r. z motywami architektonicznymi, pokryte płytami. Nawa szeroka, prostokątna, przedłużona ku zachodowi, z dobudowanym przedsionkiem zapewne w 1872r. Dach dwuspadowy, pierwotnie kryty gontem, na początku XX w. zamienionym na blachę. Do lat 70-tych XX wieku dach wieńczyła baniasta wieżyczka na sygnaturkę. Od 1971r. świątynia jest rzymskokatolickim kościołem filialnym (parafia Dydnia) pw. Matki Bożej Łaskawej.

Niebocko

Na zdjęciu murowany kościół parafialny pw. św. Jana Kantego - Niebocko
Na zdjęciu murowany kościół parafialny pw. św. Jana Kantego - Niebocko


Na przełomie lat 1980-81 zbudowano murowany kościół parafialny pw. św. Jana Kantego. Świątynię o powierzchni 360 m2, w stanie surowym wzniesiono w ciągu 36 dni.
Kościół został poświęcony (20 października 1981r.) przez ówczesnego bp. Ignacego Tokarczuka, również dzwony (27 maja 1985r.)
Polichromia (1987) została wykonana wg projektu rzeszowskiej plastyczki Renaty Niemirska-Pisarek. Natomiast krucyfiks i płaskorzeźby w ołtarzu głównym i bocznym wykonał miejscowy rzeźbiarz Adam Gromek.

Niewistka

Na zdjęciu drewniany kościół - Niewistka
Na zdjęciu drewniany kościół - Niewistka
Na zdjęciu nowy kościół filialny (parafia w Warze) pw. Matki Bożej Anielskiej - Niewistka
Na zdjęciu nowy kościół filialny (parafia w Warze) pw. Matki Bożej Anielskiej - Niewistka


Drewniany kościół. Świątynia została wzniesiona w 1872r. Nieopodal wybudowano nowy kościół filialny (parafia w Warze) pw. Matki Bożej Anielskiej. Konsekracji świątyni dokonał abp Józef Michalik, metropolita przemyski (1.08.2004r.)

Obarzym

Na zdjęciu rzymskokatolicki kościół filialny pw. Zwiastowania Najświętszej Panny Marii w Obarzymie
Na zdjęciu rzymskokatolicki kościół filialny pw. Zwiastowania Najświętszej Panny Marii w Obarzymie


We wsi zachowała się cerkiew filialna greckokatolicka pw. Przemienienia Pańskiego. Zbudowana w 1828r. z inicjatywy Tekli Bogdańskich Pohoreckiej. Odnawiana w latach 1929 i 1970, z częściowym zatarciem cech stylowych.
Jest to świątynia drewniana o konstrukcji zrębowej, na rzucie wydłużonego ośmioboku. W przeszłości z zaznaczonym podziałem trójdzielnym. Podczas remontu w 1970r. oszalowano dziewiętnastowieczną polichromię iluzjonistyczną z I poł. XIX w. o motywach architektonicznych ze scenami Ukrzyżowania i Zmartwychwstania w prezbiterium oraz postaciami ewangelistów Oka Opatrzności w nawie. Zmieniono zwieńczenie kalenicowego, ośmiopołaciowego dachu. Zachowały się drewniane epitafia inskrypcyjne: Tekli z Bogdańskich Pohoreckiej (zm. 1846r.) i Ludwika Wysokiego (zm. 1848r.). Wcześniej cerkiew zwieńczona była baniastą wieżyczką na sygnaturkę.
W 1970r. cerkiew zamieniono na rzymskokatolicki kościół filialny pw. Zwiastowania Najświętszej Panny Marii. Kopułę zastąpiła wówczas wieżyczka.

Temeszów

Na zdjęciu murowany kościół pw. Miłosierdzia Bożego w Temeszowie
Na zdjęciu murowany kościół pw. Miłosierdzia Bożego w Temeszowie
Na zdjęciu drewniany kościółek pw. Matki Bożej Ostrobramskiej w Temeszowie
Na zdjęciu drewniany kościółek pw. Matki Bożej Ostrobramskiej w Temeszowie


Murowany kościół pw. Miłosierdzia Bożego. Budowę kościoła rozpoczęto na wiosnę 2009 r.  Pierwszą Mszę Św. w nowym kościele odprawiono 24 grudnia 2011 roku.
W Temeszowie istnieje również drewniany kościółek pw. Matki Bożej Ostrobramskiej.
Świątynia wzniesiona w 1893r. na miejscu poprzedniej z 1830r. Drewniana, obrzucona gliną i oszalowana deskami. Drzwi neogotyckie, rzeźbione z datą 1893 i literami HW na klamce.

Ulucz

Na zdjęciu cerkiew w Uluczu, która obecnie jest filią Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku
Na zdjęciu cerkiew w Uluczu, która obecnie jest filią Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku
Na zdjęciu rzymskokatolicki murowany kościół filialny pw. Matki Bożej Fatimskiej w Uluczu
Na zdjęciu rzymskokatolicki murowany kościół filialny pw. Matki Bożej Fatimskiej w Uluczu


Cerkiew pobazyliańska greckokatolicka pw. Wniebowzięcia Pańskiego, położona na wyniosłym zalesionym wzgórzu Dębnik 344m n.p.m. Wg tradycji wzniesiono ja w latach 1510-17, przebudowano w II poł. XVII i w XIX w.
W okresie staropolskim świątynia wchodziła w skład zabudowań klasztornych unickiego zakonu bazylianów. W klasztorze bazylianie prowadzili szkołę rzeźbiarzy, wyrabiających m.in. ikonostasy. Bazylianie opuścili wzgórze Dębnik w 1744r. aby przenieść się do Dobromila. Cerkiew była użytkowana do 1947 r.
Pod koniec lat 50-tych w cerkwi przeprowadzono badania archeologiczne. Obiekt zabezpieczono i odrestaurowano w latach 1961 - 64.
Przeprowadzona w ostatnich latach analiza dendrochronologiczna przeniosła datowanie budowy cerkwi na rok 1659. Wzniesiona z użyciem siekier i toporów (bez użycia pił) z drewna jodłowego pochodzącego z drzew ściętych w 1658r.
Ulucka cerkiew posiada konstrukcję zrębową z podwaliną na kamiennym podmurowaniu. Jest budowla trójdzielną z zamkniętym trójdzielnym prezbiterium. Dach nad prezbiterium kalenicowy pięciopołaciowy. Dach zwieńczają żelazne krzyże osadzone w ceramicznych kulach. Od zachodniej strony wydatny okap babińca (przedsionka) wspiera 8 słupów z mieczami.
W środku zachowana na północnej stronie nawy XVII-wieczna polichromia, przedstawiająca sceny z życia Chrystusa. Niekompletny ikonostas, autorstwa Stefana Dżegantowycza i Michała Wiszeckiego, z dekoracją, późnorenesansową, datowany na 1684r. Carskie wrota z początku XVIII w.
Cerkiew w Uluczu pozostała z zainteresowania ruchu pielgrzymkowego do drugiej wojny światowej. Zachowały się pozostałości umocnień w postaci podwójnego muru kamiennego. W międzymurzu znajduje się zagłębie dawnej fosy.
Z Dębnikiem oraz cerkwią związana jest legenda. Zgodnie z podaniem trzykrotnie zabierano się do jej budowy u stóp wzgórza i trzykrotnie nieznana siła przenosiła nocą cały materiał budowlany na szczyt. Wreszcie budowniczy zrozumieli, że w ten właśnie cudowny sposób zostało wybrane właściwe miejsce, w którym ma stanąć świątynia.
Stara ruska tradycja łączy to właśnie stare miejsce chrześcijańskiego kultu z bijącym na zboczu Dębnika cudownym źródełkiem, którego woda posiada uzdrawiającą moc.
W dniu odpustu, tj. na uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego (40 dzień po Zmartwychwstaniu), do cerkwi przybywały tłumy wiernych. Od niedawna tradycja ta jest kontynuowana.
W 1990r. przed cerkwią odsłonięto tablicę ku czci urodzonego w Uluczu kompozytora, księdza Michała Werbyćkiego, autora hymnu narodowego Ukrainy.
Obok cerkwi zachowała się murowana kapliczka oraz kilka kamiennych i drewnianych nagrobków z XIX i XX w. pozostałych po przy cerkiewnym cmentarzu.
Inna kapliczka upamiętnia zniesienie pańszczyzny w 1848r.
Na starym cmentarzu greckokatolickim (na wzgórzu Dębnik) chowano w latach I wojny światowej ofiary cholery. W międzywojniu usypano tu mogiłę ku czci strzelców siczowych. Wiele z ukraińskich grobów w Uluczu uporządkowano w latach 90-tych.
Dzisiaj cerkiew w Uluczu jest filią Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku i stanowi jedną z największych atrakcji turystycznych regionu.
W roku 2001 w Uluczu wybudowano rzymskokatolicki murowany kościół filialny pw. Matki Bożej Fatimskiej, należący do parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Brownicy (Dekanat Bircza).

Witryłów

Na zdjęciu kościół rzymskokatolicki w Witryłowie
Na zdjęciu kościół rzymskokatolicki w Witryłowie


Z 1507 r. pochodzi wzmianka o istnieniu cerkwi parafialnej.
Po ludności ruskiej pozostała położona na wzgórzu świątynia (parafia końskie) pw. św. Michała Archanioła, niegdyś cerkiew greckokatolicka. Wzniesiona została w 1812r.,
przebudowana na początku XX stulecia z zatarciem stylu (usunięto kopułę). Świątynia jest drewniana, konstrukcji zrębowej, na kamiennym podmurowaniu, dwudzielna. Posiada prezbiterium zbliżone do kwadratu i chór muzyczny wsparty na dwóch filarach. Nawa prostokątna z wydzielonym wewnątrz babińcem. Od zachodu przedsionek czworoboczny, konstrukcji słupowo-ramowej. Zachował się krzyż procesyjny z początku XIX w. malowany dwustronnie, przedstawia Chrystusa Ukrzyżowanego i Chrystusa w Grobie. Dach czterospadowy, wspólny dla nawy i prezbiterium, zwieńczony wieżyczką. W ośmiobocznej wieżyczce sygnaturka z początku XX wieku.
Po 1947r. cerkiew opuszczona, uległa częściowemu zniszczeniu. W latach 1980-81 przeprowadzono remont kapitalny i odtąd służy jako kościół rzymskokatolicki. W latach 1914-20 większość mieszkańców Witryłowa zmieniła obrządek na łaciński, wskutek czego w roku 1935 na 1060 mieszkańców tylko 250 było grekokatolikami.

Wydrna

Na zdjęciu kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Wydrnie
Na zdjęciu kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Wydrnie


W roku 1990 w Wydrnej podjęto budowę kościoła o pow. 358 m kw. Świątynia ta, pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, jest kościołem filialnym parafii Jabłonka.

 

0
0
0
s2sdefault